อนามัยสิ่งแวดล้อม 

  

 

 

แนวคิด  

          1.สิ่งแวดล้อมที่ไม่สมดุลเกิดเป็นมลพิษ มีผลกระทบต่อสุขภาพ ความไม่สุขสบาย ก่อเหตุรำคาญทำให้มนุษย์เกิดความเจ็บป่วย ความพิการและอาจเสียชีวิต การอนามัยสิ่งแวดล้อมเป็นกระบวนการพัฒนาปรับปรุงแก้ไข และควบคุมเพื่อให้สิ่งแวดล้อมในชุมชน เอื้ออำนวยต่อสุขภาพและการดำรงชีวิตของประชาชน การอนามัยสิ่งแวดล้อมมีขอบเขตกว้างขวาง ทั้งนี้เพื่อควบคุมความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชนในชุมชน

          2.ปัญหาอนามัยสิ่งแวดล้อม ที่สำคัญต่อการดำรงชีพของประชาชน คือ ปัญหามลพิษทางอากาศ ปัญหาน้ำเสีย ปัญหาสิ่งปฏิกูล และปัญหามูลฝอย ซึ่งปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อสุขภาพ ต่อชุมชน และเป็นแหล่งแพร่พันธุ์ของสัตว์และแมลงนำโรค

          3.การป้องกันและการแก้ไขปัญหาอนามัยสิ่งแวดล้อม ต้องร่วงมือกับทุกฝ่ายโดยรัฐจะต้องกำหนดนโยบายให้ชัดเจน มีการกำหนดกลวิธีต่างๆในการให้ความรู้กับประชาชน มีการสร้างความร่วงมือในชุมชน เพื่อแก้ไขปัญหาและอนามัยสิ่งแวดล้อมไม่ให้เกิดมลพิษ รวมทั้งมีการควบคุมมลพิษสิ่งแวดล้อมด้วยวิธีการทางกฎหมายควบคู่กันไป

ความหมายของอนามัยสิ่งแวดล้อม
          หมายถึง จัดการหรือควบคุมปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมที่เป็นหรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพอนามัยการเจริญเติบโตและการอยู่รอดของมนุษย์เพื่อให้มนุษย์มีสภาวะที่สมบูรณ์ทั้งทางร่างกายและจิตใจปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข

ความสำคัญของการอนามัยสิ่งแวดล้อม

          ในระบบนิเวศมนุษย์และสิ่งแวดล้อมมีความสัมพันธ์และอาศัยซึ่งกันและกันอย่างใกล้ชิดในลักษณะที่สมดุล ซึ่งอาจจำแนกสิ่งแวดล้อมได้เป็นหลายลักษณะ เช่น เมื่อจำแนกองค์ประกอบของสิ่งแวดล้อมได้เป็น 4 ลักษณะ คือ

            สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ (อากาศ ดิน น้ำ ลม เป็นต้น)

            สิ่งแวดล้อมทางเคมี (แร่ธาตุ โลหะ สารประกอบเคมีต่างๆ เป็นต้น)

            สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ (จุลินทรีย์ พืช สัตว์ มนุษย์)

            สิ่งแวดล้อมทางสังคม(พฤติกรรม จารีตประเพณี วัฒนธรรม เป็นต้น)

           เนื่องจากมนุษย์ใช้สิ่งแวดล้อมเพื่อการดำรงชีพและดำเนินกิจกรรมต่างๆตลอดเวลา ซึ่งผลจากการใช้สิ่งแวดล้อมดังกล่าวอาจก่อให้เกิดของเสียหรือเหลือใช้ซึ่งไม่เป็นประโยชน์แต่กลับเป็นโทษต่อมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ รวมทั้งมีผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมเองด้วย ที่เรียกว่ามลพิษสิ่งแวดล้อมนั้นคือ ระบบนิเวศอยู่ในภาวะไม่สมดุลซึ่งจะส่งผลกระทบต่อมนุษย์ทั้งทางด้านความเป็นอยู่และสุขภาพโดยตรง ทำให้เกิดความเจ็บป่วย ความพิการหรือเสียชีวิต ซึ่งขึ้นอยู่กับความรุนแรงและจำนวนของมลพิษ
 

ขอบเขตของงานอนามัยสิ่งแวดล้อม

          1.การจัดหาน้ำเพื่ออุปโภคบริโภค

          2.การบำบัดและควบคุมมลพิษทางน้ำ

          3.การจัดการขยะมูลฝอยและสิ่งปฏิกูล

          4.การควบคุมภาหะนำโรค

          5.การป้องกันและควบคุมมลพิษทางดิน อันเกิดจากสิ่งปฏิกูลของมนุษย์ และสารบางอย่างอาจทำให้เกิดอันตรายต่อมนุษย์ พืช สัตว์

          6.การสุขาภิบาลอาหาร นม ผลิตภัณฑ์นม

          7.การควบคุมมลภาวะทางอากาศ

          8.การป้องกันอันตรายจากกัมมันตภาพรังสี

          9.อาชีวอนามัยและความปลอดภัยโดยเฉพาะการควบคุมอันตรายของสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ เคมี และชีวภาพในการประกอบอาชีพ

         10.การควบคุมมลภาวะทางเสียง ควบคุมเสียงดังเป็นระยะเวลานาน

         11.การจัดการสิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัย ให้มีสุนทรียภาพสวยงาม สะอาด ปลอดภัย รวมทั้งโรงเรียน โรงพยาบาล

         12.การวางผังเมือง มิให้เกิดปัญหาจราจร มิให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อม

         13.การจัดการสิ่งแวดล้อมทางคมนาคม ทางน้ำ และทางบก

         14.การป้องกันอุบัติเหตุต่างๆ

         15.การจัดการสิ่งแวดล้อมและสถานที่พักผ่อนหย่อนใจและสถานที่ท่องเที่ยวให้มีความสะอาด ปลอดภัย และสวยงาม

         16.การจัดการสุขาภิบาลเมื่อเกิดโรคระบาด เหตุฉุกเฉิน ภัยพิบัติ และการอพยพย้ายถิ่นของประชากร

         17.การป้องกันเพื่อให้สิ่งแวดล้อมโดยทั่วไปปราศจากความเสี่ยงและอันตราย
 

สาเหตุที่ทำให้สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมและมีผลกระทบต่อมนุษย์

1.สภาพแวดล้อมเสื่อมโทรม

• การใช้ที่ดินเพิ่ม การทำลายป่า

• การอพยพย้ายถิ่น ซึ่งเกิดชุมชนแออัด อยู่กันไม่เป็นระเบียบ สุภาพไม่ดี

• การทิ้งของเสียเพิ่ม

• ขยะมูลฝอย

• ขาดน้าสะอาด

2.สภาพแวดล้อมเสื่อมโทรม อันเนื่องมาจากการพัฒนาและการใช้เทคโนโลยี

• พัฒนาด้านเกษตรกรรม การใช้สารเคมีในการเพิ่มผลผลิต ยาปราบศัตรูพืช
• พัฒนาด้านอุตสาหกรรม นำสารเคมี กัมมันตรังสี รถพ่นควันสี
 

3.สภาพแวดล้อมเสื่อมโทรมอันเนื่องมาจากการกระทำโดยตรงของมนุษย์

• การทิ้งของเสีย
• ทำลายสาธารณสมบัติ

4.ผลกระทบที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อม

• ผลกระทบต่อระบบนิเวศ เช่น จากสภาพน้ำเน่าเสีย สภาวะไม่เหมาะสมในการดำรงชีวิตของสัตว์น้ำ เช่น ภาวะขาดออกซิเจน การปนเปื้อนของจุลินทรีย์ก่อโรค เมื่อพืชและสัตว์น้ำบางประเภทตายไป ก็จะส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ทำให้เสียสมดุลในระบบนิเวศวิทยา
• ผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย
• มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม
• มีผลให้ภูมิต้านทานโรคลดต่ำลง
• ก่อให้เกิดเหตุรำคาญ ซึ่งมีผลต่อสุขภาพจิต
• เป็นปัจจัยส่งเสริมโรคที่มีอยู่ให้รุนแรงมากขึ้น
• ผลกระทบต่อสภาพเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง เช่น ปัญหาดินเสื่อมคุณภาพ ไม่เอื้ออำนวยต่อการเกษตร ผลผลิตลดลง รายได้ลดลง รายได้ของรัฐน้อยลง ซึ่งจะเป็นอุปสรรคที่สำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองโดยรวมได้ในที่สุด

5.ภาวะมลพิษทางสิ่งแวดล้อม

           ภาวะสิ่งแวดล้อม หมายถึง สภาวะสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงหรือปนเปื้อนโดยมลพิษซึ่งทำให้คุณภาพขงสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมลง เช่น

• มลพิษทางน้ำ
• มลพิษที่ตกค้างในดิน
• มลพิษทางอากาศ
• สารปนเปื้อนในอาหาร
• มลพิษทางเสียง
• แมลงและสัตว์นำโรค
• มลพิษทางฝุ่นละออง
• ขยะและสิ่งปฏิกูล

6.การควบคุมมลพิษทางน้ำ อากาศ เสียง ดิน ขยะมูลฝอย
 

ทางน้ำ

• ตรวจคุณภาพน้ำสม่ำเสมอ
• ควบคุมการทิ้งของเสียจากโรงงาน หรือแหล่งชุมชนลงสู่แหล่งน้ำ
• ปรับปรุงวิธีการเกษตรเพื่อลดปริมาณสารพิษสู่แหล่งนี้ ควบคุมการใช้วัตถุมีพิษ

ทางอากาศ

• ตรวจคุณภาพโดยสม่ำเสมอ
• ควบคุมก๊าซและสารเคมี ไม่เกินมาตรฐานที่ตั้งไว้ (รถ,เรือ)
• ควบคุมการปล่อยของเสียที่มีผลต่อคุณภาพอาหาร ซึ่งโรงงานปล่อยออกมา ชุมชนหนาแน่น ปรับปรุงการจราจรให้คล่องตัว

เสียง

• ตรวจสอบหรือวิธีการลดความดังเสียงหรือจากแหล่งกำเนิดอย่างสม่ำเสมอ

• กำหนดมาตรการเฉพาะสำหรับป้องกันเสียงรบกวนที่เกิดจากสถานประกอบการ
• ควบคุมการป้องกันการก่อให้เกิดเสียงรบกวนด้วยวิธีต่างๆ

ขยะมูลฝอย

• ควบคุมการทิ้งขยะ ทำลายให้ถูกสุขลักษณะ
• ปรับปรุงการเก็บ ทำลายให้มีประสิทธิภาพดีขึ้น
• ขยะมูลฝอย สิ่งปฏิกูลจากโรงงาน ควรทำลายโดยเฉพาะ

7.องค์ประกอบในการบริหารจัดการ

• การพึ่งตนเอง
• การพึ่งพิงกัน
• เร่งพัฒนาศักยภาพและสมรรถนะของหน่วยงานและบุคลากร
• การรวบรวมข้อมูลและเฝ้าระวังสถานการณ์
• การระดมทรัพยากรสนันสนุน
• การสื่อสาร/ข้อมูลข่าวสาร
• การสร้างความเข้มแข็งให้แก่องค์กรชุมชน
• การประสานงานกับหน่วยงาน/องค์กร
• มีแผนปฏิบัติการชัดเจน
• การใช้มาตรการทางกฎหมาย/กฎระเบียบ/มาตรฐาน
• การทำงานที่ต่อเนื่อง  

VDO ปัญหาสิ่งแวดล้อม